We weten allemaal dat er problemen zijn. Een probleem is iets dat het leven bemoeilijkt en waarvan de oplossing onduidelijk is. Als er een oplossing bestaat, is het geen probleem. En als het een probleem is, is er voor jou of voor de mensen om je heen geen oplossing voorhanden. Er is geen ervaring mee. Waarom? Omdat alle voor de hand liggende manieren om het probleem op te lossen niet hebben gewerkt. Dit betekent maar één ding: de oplossing voor het probleem moet buiten de voor de hand liggende manieren worden gezocht. Altijd is de mooiste en meest complete oplossing voor elk probleem tegenintuïtief.
Blader door historische feiten in je hoofd en je zult bevestiging voor deze woorden vinden. Blader echter goed, want voor ons, de moderne mensen, lijken de door onze voorouders gevonden tegenintuïtieve oplossingen al vanzelfsprekend en rationeel, of we herinneren ons zelfs niet dat zo’n probleem ooit heeft bestaan. Dit betekent niet dat je altijd “het tegenovergestelde” moet doen van wat juist lijkt, hoewel dat vaak de oplossing zal zijn. Het betekent dat je, door iets onopvallends of zelfs iets dat schijnbaar niet met het probleem te maken heeft te doen, in ieder geval je kansen op een oplossing vergroot.
Er zijn veel problemen in de samenleving die in wezen paradoxale gevolgen zijn van pogingen om ze op te lossen. Criminaliteit, illegale wapens, drugshandel, manipulatie van verkiezingen, strijd tegen corruptie, xenofobie en discriminatie, begrotingstekorten en werkloosheid. Er zijn problemen van elk individu: overgewicht, problemen met kinderen, conflicten op het werk of met buren, geldgebrek tot aan het salaris, ongezonde gewoonten, slapeloosheid en stress, seks. Er zijn problemen van menselijk belang: globalisering, individuele vrijheid, klimaatverandering, het probleem van de “laatste grens”, bureaucratie, weerstand tegen verandering en nieuwe technologieën, dictatoriale regimes, singulariteit.
Voor een deel van de hierboven genoemde problemen zijn al tegenintuïtieve oplossingen gevonden, die simpelweg niet worden geaccepteerd omdat ze “niet leuk zijn” of omdat ze “dom en onnatuurlijk” lijken, of omdat ze “volledig tegen datgene ingaan waar we naar streven”, of omdat “het gewoon onaangenaam is”. Voor een deel van de problemen zijn er geen oplossingen gevonden, maar ze bestaan wel. Uiteraard zijn ze niet voor de hand liggend – in het onvoorstelbare moet je zoeken. In het paradoxale, in het schijnbaar idiote, in datgene wat op emotioneel niveau wordt afgewezen, in datgene wat belachelijk zal worden gemaakt, en degene die het voorstelt zal als een dwaas worden bestempeld.
En, hoe dom en onredelijk het ook mag lijken, moeten we onszelf elke seconde herinneren en het aan iedereen om ons heen vertellen, en vooral aan onze kinderen: Het mooiste en meest volledige antwoord op elk probleem is altijd tegenintuïtief.